Proktologia to dziedzina medycyny, która nie jest wszystkim do końca znana, a okazuje się, że jest niezwykle istotna dla naszego zdrowia i samopoczucia. Zmiany i choroby występujące w okolicach odbytu oraz w jelitach często są tematem tabu, a sama wizyta u proktologa czymś wstydliwym. Warto jednak to zmienić, ponieważ dokładne ich zbadanie może nie tylko poprawić komfort naszego życia, ale także je uratować. Przeczytaj, czym zajmuje się proktologia i kiedy warto udać się na pierwszą wizytę do proktologa.
Czym jest proktologia?
Proktologia to dziedzina medycyny, która zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób odbytu i odbytnicy, czyli końcowych odcinków przewodu pokarmowego. Do chorób, którymi zajmuje się proktologia zaliczamy m.in. chorobę hemoroidalną (potocznie zwaną hemoroidami), szczeliny i przetoki odbytu, świąd odbytu, nietrzymanie stolca, kłykciny kończyste (1).
Proktolog – lekarz od odbytu i hemoroidów
Proktolog to lekarz, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób odbytu i odbytnicy, m.in. hemoroidów.
Kiedy warto skonsultować się z lekarzem proktologiem?
Do proktologa warto się udać, gdy pojawią się objawy takie jak: ból, swędzenie lub pieczenie w okolicy odbytu, krwawienie z odbytu, zmiana rytmu wypróżnień (biegunki i zaparcia), krew lub skrzepy w kale, uczucie niepełnego wypróżnienia, nagłe parcia na stolec, nietrzymanie stolca, brudzenie bielizny, czy śluz z odbytu. Niektóre z tych objawów mogą świadczyć o poważnej chorobie, dlatego warto skonsultować je ze specjalistą, który wykona odpowiednie badania i pomoże postawić właściwą diagnozę.
Pierwszy raz u proktologa – jak przygotować się do wizyty?
Wizyta u proktologa nie wymaga szczególnego przygotowania. Warto kilka dni wcześniej zadbać o lekkostrawną i wysokobłonnikową dietę, a także o odpowiednie nawodnienie, które ułatwią nam wypróżnienie i oczyszczenie odbytu w dzień wizyty. Przed samą wizytą należy dokładnie umyć okolicę odbytu.
Czy przed wizytą u proktologa trzeba zrobić lewatywę?
Lewatywa jest konieczna tylko wtedy, kiedy zaleci to proktolog. Nie wykonujemy lewatywy na własną rękę, jeśli nie jest ona bezpośrednim wskazaniem lekarskim. Przed pierwszą wizytą u proktologa nie jest zalecane także oczyszczanie jelita poprzez przyjmowanie środków przeczyszczających na własną rękę.
O co może zapytać proktolog na pierwszej wizycie?
Lekarz z pewnością będzie chciał poznać wszelkie niepokojące nas dolegliwości, objawy, ich czas trwania, częstotliwość występowania oraz nasilenie, dlatego przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem. Może zapytać także o przebyte choroby i przyjmowane leki. Istotne będą zapewne także przebyte zabiegi oraz operacje, a w przypadku kobiet – porody. Tryb życia, dieta, aktywność fizyczna, wykonywany zawód – to elementy, które także mogą pomóc proktologowi w postawieniu właściwej diagnozy i wdrożeniu odpowiedniego leczenia.
Jak się ubrać na wizytę u proktologa?
Ważne, aby strój był wygodny i łatwy do zdjęcia, bez nadmiernej ilości zamków i guzików. U proktologa należy rozebrać się od pasa w dół, dlatego warto mieć na sobie ubranie, które nie będzie krępowało ruchów.
Jak wygląda wizyta u proktologa?
Co robi proktolog na pierwszej wizycie? Najpierw przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad medyczny. Następnie wykonuje badanie fizykalne, czyli badanie per rectum przez odbytnicę. Badanie polega na wprowadzeniu palca wskazującego lekarza do odbytu pacjenta celem oceny struktur wewnątrz oraz na zewnątrz odbytnicy. Do badania pacjent musi rozebrać się od pasa w dół i położyć się na plecach z rozłożonymi nogami (ułożenie ginekologiczne) lub na brzuchu opierając się na kolanach i łokciach. To drugie położenie umożliwia lekarzowi dokładne obejrzenie okolicy odbytu, w celu znalezienia zmian skórnych, oznak przetoki czy innych zmian chorobowych. Podczas badania per rectum lekarz sprawdza m.in. strukturę i napięcie zwieraczy odbytu, czy występowanie polipów i hemoroidów.
Jeśli konieczne jest dokładniejsze badanie, proktolog może wykonać badanie za pomocą wziernika, czyli anoskopię. Za pomocą tego badania lekarz ocenia stan kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy. Jest ono bardzo pomocne w przypadku oceny guzków krwawniczych (hemoroidów), przetok, szczelin odbytu oraz innych zmian patologicznych. Anoskop jest niewielkim urządzeniem o długości 6-10 cm, które podczas badania nie sprawia większego bólu, może ewentualnie powodować niewielki dyskomfort. Samo badanie natomiast trwa zaledwie kilka minut.
Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem i wykonaniu badania per rectum oraz anoskopii, proktolog może zlecić wykonanie dodatkowych badań w celu postawienia dokładniejszej diagnozy (2).
Jakie choroby są najczęściej diagnozowane przez proktologa?
Proktolog diagnozuje zarówno choroby mniej groźne jak np. chorobę hemoroidalną, ale także te poważniejsze, które mogą zagrażać życiu, jak choćby rak odbytu, czy rak jelita grubego. Dlatego też tak ważne jest, aby zgłosić się z niepokojącymi objawami jak najwcześniej, dzięki czemu można wdrożyć odpowiednie leczenie.
| Informacja Choroby najczęściej diagnozowane przez proktologa to:
|
Rodzaje badań proktologicznych
Jakie badania może wykonać proktolog? Od najprostszego badania per rectum, czyli bez użycia sprzętu, po prostu za pomocą palca (dłoń lekarza jest wtedy zabezpieczona rękawiczką jednorazową), po bardziej skomplikowane badania z użyciem specjalistycznego sprzętu, jak np. rektoskopia.
- Badanie palpacyjne (per rectum) – podczas badania proktolog ogląda okolicę odbytu, by zlokalizować guzki krwawnicze (hemoroidy zewnętrzne), przetoki i szczeliny odbytu, zmiany skórne oraz inne zmiany chorobowe. Następnie bada pacjenta przez odbyt za pomocą palca.
- Anoskopia– jest badaniem wykonywanym przez lekarza za pomocą wziernika (anoskopu), który pozwala mu obejrzeć hemoroidy wewnętrzne w końcowym odcinku układu pokarmowego, czyli blisko odbytu (kanał odbytu, zwieracz zewnętrzny odbytu i końcowy odcinek odbytnicy). Jest to niewielkie urządzenie (o średnicy 1,5-2 cm i długości 6-10cm), które pozwala wykonać dokładniejsze badanie niż badanie palpacyjne. Zwykle nie wymaga znieczulenia, ale można zastosować miejscowe środki znieczulające.
- Rektoskopia – tobadanie, które obejmuje całą odbytnicę (odcinek następujący zaraz po odbycie). Wykonuje się je za pomocą rektoskopu, poprzez odbyt. Zazwyczaj do przeprowadzenia badania nie jest potrzebne znieczulenie.
- USG przezodbytnicze (USG transrektalne)– badanie polegające na wprowadzeniu sondy ultrasonograficznej do odbytu. Pomaga ono w diagnostyce narządów miednicy mniejszej, takich jak prostata czy odbytnica. USG przezodbytnicze umożliwia przede wszystkim wykrycie zmian patologicznych w gruczole krokowym u mężczyzn.
- Manometria anorektalna– to badanie, które pomaga ocenić czynność zwieraczy odbytu poprzez pomiar ciśnienia w odbycie i odbytnicy. Badanie jest wykonywane przez proktologa za pomocą cewnika z balonikiem, który jest pompowany w odbycie. Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne, trwa około 30 minut.
- Test na krew utajoną w kale– pomaga w diagnostyce chorób związanych z zaburzeniami w obrębie układu trawienia np. chorób jelit lub nowotworów jelit, a także w diagnostyce krwawień z odbytu niewiadomego pochodzenia. Jeśli wynik będzie dodatni, niezbędna jest dokładniejsza diagnostyka. Test na krew utajoną w kale powinien być wykonywany profilaktycznie raz na rok.
Ile trwa badanie odbytu?
Czas badania jest zależny od metody badania. Badanie palpacyjne trwa około 5 minut. Tak samo jest w przypadku anoskopii, rektoskopii czy USG transrektalnego (przezodbytniczego), które zazwyczaj trwają kilka minut.
Natomiast badania z użyciem specjalistycznego sprzętu, które wymagają dotarcia do dalszych odcinków przewodu pokarmowego mogą trwać dłużej, np. manomektria anorektalna od 30 do 60 minut.
Ile kosztuje wizyta u proktologa?
Konsultacja z lekarzem proktologiem to koszt opiewający w granicach 200-350 zł. Wysokość stawki jest zależna od lekarza, jego doświadczenia, a także wielkości miasta, w którym przyjmuje. Dodatkowe badania zlecone i wykonywane przez proktologa mogą kosztować kilkaset złotych. Jeśli natomiast mówimy o leczeniu operacyjnym (prywatnym), są to kwoty rzędu nawet kilku tysięcy złotych.
Czy do wizyty u proktologa potrzebne jest skierowanie?
Wszystko zależy od tego, czy wizyta odbywa w się w ramach NFZ, czy w ramach prywatnej opieki medycznej. Wizyta u proktologa na NFZ wymaga skierowania wystawionego przez lekarza rodzinnego lub internistę. Jeśli natomiast chcemy umówić wizytę w prywatnym gabinecie, skierowanie nie jest potrzebne.
Czy badanie u proktologa jest bolesne?
Badania wykonywane na pierwszej wizycie nie są bolesne. Mogą ewentualnie powodować u pacjenta lekki dyskomfort. W przypadku badań bardziej inwazyjnych pacjent może odczuwać większy ból, jednak istnieje możliwość zastosowania środków znieczulających. O możliwościach zmniejszenia odczuwania bólu warto porozmawiać bezpośrednio z lekarzem.
