Choroba hemoroidalna to bardzo powszechna choroba proktologiczna. Szacuje się, że może ona dotyczyć nawet 50% populacji osób dorosłych. Temat ten nadal jest traktowany jak wstydliwa dolegliwość, o której nie chcemy mówić. Warto jednak wiedzieć jakie są przyczyny i objawy hemoroidów, jak je leczyć i jak zapobiegać ich nawrotom, by poprawić sobie komfort życia, a także wykluczyć inne, groźne choroby. Żylaki odbytu często są bagatelizowane, a ważne jest to, by podjąć ich właściwe leczenie.
Czym są hemoroidy?
Hemoroidy to guzki krwawnicze, które są naturalną strukturą fizjologiczną naszego odbytu, a konkretnie splotem naczyń żylnych. Problem, który potocznie nazywamy hemoroidami, a z medycznego punktu widzenia nazywany jest chorobą hemoroidalną, pojawia się, gdy dochodzi do przekrwienia i powiększenia guzków, które powodują objawy zaburzające nasz komfort życia.
Możemy wyróżnić guzki zewnętrzne i wewnętrzne oraz znajdującą się pomiędzy nimi linię grzebieniastą, czyli brzeg odbytu. Ich funkcją jest uszczelnianie odbytu, co daje nam kontrolę nad gazami i oddawaniem stolca. Jak wyglądają hemoroidy? Hemoroidy to sinawe guzki w okolicach odbytu.
Przyczyny powstania żylaków odbytu, czyli skąd się biorą hemoroidy?
Przyczyny powstawania choroby hemoroidalnej nie są do końca jasne. Prawdopodobnie składa się na nie kilka czynników takich jak: tryb życia, dieta, aktywność fizyczna, wykonywany zawód, a także przebyte ciąże i porody.
W wyniku zaburzeń krążenia krwi, spowodowanych różnymi czynnikami, dochodzi do nadmiernego wzrostu ciśnienia w guzkach krwawniczych, a tym samym do ich przekrwienia, powiększania się i przemieszczania. Innym powodem mogą być zastoje w odbytniczych splotach żylnych, a także zmniejszenie elastyczności elementów podporowych ścian żylnych, do których należą elastyna i kolagen (1).
Pojawiające się w ostatnich latach badania naukowe wskazują, że przyczyną pojawiania się hemoroidów może być właśnie niski poziom kolagenów typu I/III w organizmie, co sprzyja zmniejszeniu sprężystości tkanki splotów hemoroidalnych (2).
Informacja
|
Objawy żylaków odbytu (hemoroidów)
Hemoroidy powodują wiele nieprzyjemnych objawów takich jak:
- Krwawienie z odbytu – świeża, jasnoczerwona krew pojawia się podczas wypróżnienia. Można wtedy zauważyć widoczne smugi krwi na papierze toaletowym lub krwawe smugi na stolcu. Jeśli krwawienie jest intensywne będzie ono widoczne także na muszli klozetowej. Jeśli natomiast pojawiają się skrzepy krwi lub ma ona kolor ciemnowiśniowy czy też smolisty, może to wskazywać na inne choroby odbytu. Mogą to być np. przetoki, szczeliny odbytu, zapalenie zwieracza lub ropnie odbytnicze. Warto wtedy udać się do proktologa, by dokładnie ustalić przyczyny krwawienia.
- Tępy ból – pojawia się podczas wypróżniania, a także podczas siedzenia.
- Uczucie niepełnego wypróżnienia.
- Swędzenie i pieczenie okolic odbytu.
- Ból, dyskomfort, podrażnienie w okolicy odbytu.
- Wyciek śluzu.
Rodzaje i stopnie hemoroidów
Rodzaje hemoroidów:
- Hemoroidy wewnętrzne – znajdują się wewnątrz odbytu i są możliwe do wykrycia podczas badania palpacyjnego. Lekarz wyczuwa je palcem poprzez badanie przez odbyt (per rectum).
- Hemoroidy zewnętrzne (wypadające) – to sinawe guzki w okolicach odbytu, które są widoczne na zewnątrz odbytu.
Stopnie hemoroidów
Wyróżniamy 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
I stopień – powiększenie guzków, ale bez ich wypadania na zewnątrz z kanału odbytu. Hemoroidy I stopnia nie są widoczne wokół odbytu.
II stopień – guzki wypadają na zewnątrz odbytu podczas wypróżnienia, ale wracają samoistnie.
III stopień – guzki wypadają na zewnątrz odbytu podczas wypróżnienia, ale nie wracają samoistnie. Hemoroidy w stopniu III muszą być odprowadzone ręcznie.
IV stopień – guzki wypadają na zewnątrz odbytu, utrzymują się na zewnątrz poza kanałem odbytu, nie dają się odprowadzić ręcznie. Hemoroidy w tym stadium można skutecznie leczyć, wykorzystując metody zabiegowe. (4)
Hemoroidy w ciąży
Ciąża to stan fizjologiczny, który prowadzi do wielu zmian w ciele kobiety. Pojawiają się m.in. problemy trawienne czy zmiany hormonalne. W związku z tym kobiety w ciąży często skarżą się na zaparcia i hemoroidy. Dodatkowymi czynnikami warunkującym powstanie żylaków odbytu w ciąży jest rozrost macicy, która zwiększa ciśnienie krwi w guzkach i utrudnia jej odpływ, a także wzrost progesteronu i estrogenów, które powodują spadek napięcia nabłonka naczyniowego i wzrost objętości krwi krążącej w układzie żylnym (3).
Jak można leczyć hemoroidy w ciąży? W takiej sytuacji warto zmodyfikować dietę na wysokobłonnikową, pamiętać o aktywności fizycznej, która poprawia krążenie krwi oraz o odpowiednim nawodnieniu. Jeśli te działania nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, można sięgnąć po preparaty dostępne bez recepty, jednak wcześniej należy skontaktować się lekarzem lub farmaceutą.
Badania diagnostyczne – jak rozpoznać hemoroidy?
Badanie proktologiczne – (badanie per rectum)
Jest to jedno z podstawowych badań lekarskich stosowanych w proktologii i innych specjalizacjach lekarskich. Lekarzem, który specjalizuje się w diagnozowaniu i leczeniu hemoroidów jest proktolog. Podczas badania ogląda on okolicę odbytu, by zlokalizować hemoroidy zewnętrzne, a następnie bada pacjenta palcem w rękawiczce przez odbyt. W taki sposób może zlokalizować hemoroidy wewnętrzne odbytu.
Anoskopia
Jest badaniem wykonywanym przez lekarza za pomocą wziernika (anoskopu), który pozwala mu obejrzeć hemoroidy wewnętrzne w końcowym odcinku układu pokarmowego, czyli blisko odbytu (kanał odbytu, zwieracz zewnętrzny odbytu i końcowy odcinek odbytnicy). Jest to niewielkie urządzenie (o średnicy 1,5-2 cm i długości 6-10cm), które pozwala wykonać dokładniejsze badanie niż badanie palpacyjne.
Rektoskopia (proktoskopia)
To badanie, które obejmuje całą odbytnicę (odcinek następujący zaraz po odbycie). Wykonuje się je za pomocą rektoskopu, poprzez odbyt.
Czy hemoroidy (guzki krwawnicze) mogą się wchłonąć samoistnie?
Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku niewielkich guzków. Jeśli są one w zaawansowanej fazie, prawdopodobnie będzie potrzebne leczenie farmakologiczne lub interwencja lekarska (leczenie chirurgiczne).
Leczenie hemoroidów
Ile trwa leczenie hemoroidów?
Leczenie hemoroidów jest zależne od stopnia zaawansowania choroby i nasilenia objawów. Pod uwagę bierze się także stan i wiek pacjenta. Proktolog decyduje, co stosować na hemoroidy, np. czy niezbędne są leki na hemoroidy, czy warto wprowadzić leczenie zabiegowe. Wszystko zatem jest kwestią indywidualną i zależy od planu leczenia dopasowanego przez lekarza do pacjenta.
Leczenie nieoperacyjne
- Maści na hemoroidy, kremy i żele – zawierają substancje przeciwzapalne i przeciwbólowe, które łagodzą ból, świąd i pieczenie w okolicach odbytu. Wpływają także na miejscową regenerację tkanek. Na przykład maść na hemoroidy Posterisan zawiera w składzie unikalną formułę BCS, która działa jak naturalna szczepionka. Aktywizuje siły odpornościowe organizmu i zapobiega nawrotom choroby hemoroidalnej.
- Czopki – tak jak maści, kremy i żele zawierają substancje przeciwzapalne i przeciwbólowe, które łagodzą ból, świąd i pieczenie w okolicach odbytu. Wpływają także na miejscową regenerację tkanek. Mają jednak inny sposób aplikacji. W przypadku czopków Posterisan, w składzie znajduje się unikalna formuła BCS, która działa jak naturalna szczepionka. Aktywizuje siły odpornościowe organizmu i zapobiega nawrotom choroby hemoroidalnej.
- Dieta – powinna być bogata w błonnik, który ułatwia pozbywanie się treści pokarmowych z jelit. Należy także unikać produktów takich jak czekolada czy mocna herbata, które sprzyjają zaparciom oraz ostrych przypraw i używek, które mogą nasilać krwawienie. Dodatkowo wskazane jest dobre nawodnienie organizmu (ok. 2,5 l wody/dobę).
- Naturalne i domowe sposoby na hemoroidy
- Nasiadówki i kąpiele – taki sposób radzenia sobie z hemoroidami znany jest od dawna. Kąpiele w ciepłej wodzie lub nasiadówki w ziołowych naparach np. z rumianku, z arniki, nagietka czy kory dębu pomagają usprawnić krążenie krwi, zmniejszają obrzęk i wzmacniają naczynia krwionośne (1). Zioła na hemoroidy to naturalny sposób, który warto zastosować na pierwsze objawy choroby hemoroidalnej.
Leczenie inwazyjne i operacyjne
- Laseroterapia (metoda LHP) – polega na utwardzeniu naczyń krwionośnych w hemoroidach za pomocą światła lasera. W rezultacie hemoroidy się zmniejszają i zanikają.
- Gumkowanie metodą Barrona – to metoda polegająca na założeniu gumowej opaski (podwiązki), która odcina dopływ krwi do guzka, przez co ten odpada.
- Skleroterapia – polega na ostrzykiwaniu hemoroidów substancją sklerotyzującą (polidokalnol), która powoduje ich zwłóknienie, obkurczenie i zamknięcie ostrzykniętej tkanki. Zabieg jest bezbolesny, a pacjent może po nim normalnie funkcjonować.
Profilaktyka hemoroidów, czyli jak zapobiegać ich powstawaniu?
Odpowiednia dieta
Twoja dieta powinna być bogata w błonnik, który ułatwia wydalanie treści pokarmowej i zapobiega zaparciom. Postaw na warzywa i owoce, a także produkty pełnoziarniste. Unikaj natomiast czekolady, mocnej herbaty, przetworzonej żywności, alkoholu i ostrych przypraw, które mogą prowadzić do podrażnień i zaparć.
Ruch to zdrowie, czyli aktywny tryb życia
Nie musisz od razu wykupować karnetu na siłownię, ale ważne jest, aby codziennie być aktywnym i nie przebywać zbyt długo w pozycji siedzącej. Postaw na spacery, jogging, nordic walking, jogę, taniec lub inną aktywność fizyczną, która sprawia Ci przyjemność. Więcej ruchu to lepsze krążenie krwi.
Unikanie długotrwałego siedzenia
Siedzący tryb życia lub praca wymagająca długotrwałego siedzenia np. przed komputerem, niekorzystnie wpływają na krążenie krwi i zwiększają jej ciśnienie, doprowadzając do powstania hemoroidów. Jeśli Twój zawód wymaga długotrwałego siedzenia, pamiętaj o regularnych przerwach. Wstań, pospaceruj, porozciągaj się, wykonaj kilka przysiadów. Ustaw sobie w telefonie alarm, który przypomni Ci o małej przerwie.
Hemoroidy a inne choroby
Hemoroidy a rak odbytu
Początkowo mają podobne objawy: ból, świąd i pieczenie w okolicach odbytu, krwawienie, a także pojawienie się guzka. Na podstawie samych objawów trudno zatem stwierdzić z czym mamy do czynienia. Warto zatem udać się do lekarza, który może rozpoznać chorobę na podstawie wyglądu guzka, badania palpacyjnego, a także pobierze kawałek tkanki do badania histopatologicznego (pod mikroskopem) (5).
Hemoroidy a rak jelita grubego
Do najczęstszych objawów raka jelita grubego zaliczamy: krwawienie z odbytu, obecność krwi w stolcu, zaparcia oraz biegunki. Z czasem mogą pojawić się jednak silniejsze dolegliwości, jak ból brzucha, anemia, czy zmiana wyglądu stolca. Jego wykrycie najczęściej jest możliwe za pomocą kolonoskopii (6).
FAQ – najczęściej zadawane pytania odnośnie tematyki hemoroidów
Czy zażywane leki mogą sprzyjać krwawieniu hemoroidów?
Tak. Dotyczy to pacjentów kardiologicznych, zażywających leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe (acenokumarol, warfaryna), które są przepisywane na receptę. Taka sytuacja może mieć miejsce także w przypadku stosowania leków takich jak np. kwas acetylosalicylowy (aspiryna), który jest dostępny bez recepty. Niesteroidowe leki zapalne także bowiem mogą wywołać krwawienie z hemoroidów. Ważne jest jednak, aby pacjent konsultował swoje objawy z lekarzem lub farmaceutą i nie odstawiał leków na własną rękę.
Kiedy należy udać się niezwłocznie do lekarza? Jakie objawy powinny Cię zaniepokoić?
Kiedy nieprzyjemne objawy się nasilają lub trwają dłużej niż 3 tygodnie, a leczenie domowe oraz produktami dostępnymi bez recepty nie przynosi żadnych rezultatów. Wizyta u proktologa pomoże nam wykluczyć inne przyczyny złego samopoczucia i skutecznie leczyć hemoroidy.
Czego nie powinno się robić mając hemoroidy?
Należy unikać długotrwałego siedzenia, używek i produktów powodujących zaparcia (czekolada, mocna herbata, przetworzona żywność, ostre przyprawy).
Czy nieleczone hemoroidy są groźne dla zdrowia?
Nie ma pewności, że z guzka krwawniczego nie rozwinie się np. rak odbytu, dlatego warto udać się do lekarza, który obejrzy i zbada guzki, a także pomoże dobrać odpowiedni sposób leczenia.
Czy pęknięcie hemoroidu jest niebezpieczne?
Jeśli krwawienie ustępuje samoistnie, nie ma powodów do niepokoju.
Ile krwawi pęknięty hemoroid?
Krwawienie powinno być niewielkie i utrzymywać się chwilę po wypróżnieniu, po czym ustąpić. Jeśli jednak znacząco się nasila i nie ustępuje, należy zgłosić się do lekarza.
